Pwyllgor Cymunedau, Cydraddoldeb a Llywodraeth Leol
CELG(4)-06-11 : Papur 2
Y gyllideb ddrafft ar gyfer yr Iaith Gymraeg yn y portffolio Addysg a
Sgiliau
Diben
Yr amserlen
Y Gyllideb Ddrafft
Addysg a Sgiliau ar gyfer 2012-13
Tabl 1: Y Prif Grŵp Gwariant (MEG) Addysg a Sgiliau
|
|
2012-13 |
2013-14 |
2014-15 |
||||||
|
Y Gyllideb a gyhoeddwyd ym mis Mehefin 2011 |
Atodol Mehefin 2011 |
Newidiadau |
Y Gyllideb Arfaethedig |
Atodol Mehefin 2011 |
Newidiadau |
Y Gyllideb Arfaethedig |
Atodol Mehefin 2011 |
Newidiadau |
Y Gyllideb Arfaethedig |
|
£m |
£m |
£m |
£m |
£m |
£m |
£m |
£m |
£m |
£m |
Refeniw |
1,630.2 |
1,627.6 |
20.6 |
1,648.2 |
1,647.6 |
27.2 |
1,674.8 |
1,647.6 |
34.8 |
1,682.4 |
Cyfalaf |
169.9 |
161.3 |
0 |
161.3 |
143.8 |
0 |
143.8 |
143.8 |
0 |
143.8 |
Cyfanswm y Terfyn Gwariant Adrannol (DEL) |
1,800.1 |
1,788.9 |
20.6 |
1,809.5 |
1,791.4 |
27.2 |
1,818.6 |
1,791.4 |
34.8 |
1,826.2 |
Gwariant a Reolir yn Flynyddol (AME) |
125.3 |
122.3 |
28.2 |
150.5 |
112 |
49.3 |
161.3 |
112 |
41.3 |
153.3 |
CYFANSWM |
1,925.4 |
1,911.2 |
48.8 |
1,960.0 |
1,903.4 |
76.5 |
1,979.9 |
1,903.4 |
76.1 |
1,979.5 |
Uned yr Iaith Gymraeg/Comisiynydd y Gymraeg
http://wales.gov.uk/docs/drah/publications/20110414remitlettertoWLB2011cym.pdf
Tabl 2 – Dyraniadau’r Gyllideb Refeniw
|
2011/12 £000 |
2012/13 £000 |
2013/14 £000 |
2014/15 £000 |
Costau Rhedeg |
4,427 |
4,427 |
4,427 |
4,427 |
Gwariant Presennol |
9,446 |
9,546 |
9,646 |
9,646 |
Derbynebau Presennol |
(200) |
(200) |
(200) |
(200) |
Gwariant Cyfalaf |
50 |
100 |
100 |
100 |
Dibrisiant |
131 |
131 |
131 |
131 |
Prosiect yr Iaith Gymraeg ym Mhatagonia |
54 |
54 |
54 |
54 |
Cyhoeddusrwydd Cymraeg |
20 |
20 |
20 |
20 |
Cyfanswm |
13,928 |
14,078 |
14,178 |
14,178 |
9. Caiff llinell wariant bresennol Bwrdd yr Iaith Gymraeg ei dosbarthu fel a ganlyn yn ystod blwyddyn ariannol 2011-12:
· Caiff £2.87m (30%) ei ddosbarthu i awdurdodau lleol i hybu addysg cyfrwng Cymraeg ac addysg ddwyieithog;
· Caiff £4.60m (49%) ei ddosbarthu fel grantiau er mwyn hybu’r iaith;
· Caiff £1.98m (21%) ei ddyrannu i brosiectau.
10. Caiff y cyfrifoldeb am y rhan fwyaf o grantiau a phrosiectau Bwrdd yr Iaith Gymraeg ei drosglwyddo i Lywodraeth Cymru ym mis Ebrill 2012. Bydd Llywodraeth Cymru hefyd yn derbyn y cyfrifoldeb am ddatblygu cymunedol. Mae’r gwaith hwn yn cynnwys grantiau i fudiadau Cymraeg fel yr Eisteddfod Genedlaethol, Urdd Gobaith Cymru, Mudiad Ysgolion Meithrin a’r Mentrau Iaith.
11. Bydd Swyddfa’r Comisiynydd yn gyfrifol am Safonau, Terminoleg, Cyfieithu a Thechnoleg – a hefyd am weithredu’r system newydd o Safonau yn ymwneud â’r Gymraeg.
12. Bydd y cynnydd dangosol ar gyfer Uned yr Iaith Gymraeg ar ei ffurf estynedig/Swyddfa Comisiynydd y Gymraeg yn hwyluso’r gwaith o weithredu’r strategaeth iaith Gymraeg arfaethedig. Mae fersiwn terfynol y strategaeth wrthi’n cael ei gwblhau. Cynhaliwyd proses ymgynghori ynghylch y strategaeth ddrafft rhwng 13 Rhagfyr 2010 a 4 Chwefror 2011. Cyhoeddodd y cyn Weinidog Treftadaeth ddatganiad ar 22 Mawrth 2011 yn crynhoi’r prif themâu a gododd yn ystod y broses ymgynghori ac yn amlinellu’r camau a fyddai’n cael eu cymryd dros y flwyddyn wrth i’r strategaeth a’r cynllun gweithredu cysylltiedig gael eu cwblhau’n derfynol.
13. Bydd y strategaeth derfynol yn adlewyrchu cynnwys Mesur y Gymraeg (Cymru) 2011, ac yn ategu’r Strategaeth Addysg Cyfrwng Cymraeg (gweler isod).
14. Bydd y strategaeth newydd, ar ei ffurf derfynol, yn disodli’r cynllun gweithredu cenedlaethol presennol ar gyfer Cymru ddwyieithog, sef Iaith Pawb.
15. Mae’r strategaeth ddrafft yn cynnwys chwe nod strategol:
16. Caiff y costau rhedeg eu diogelu er mwyn hwyluso’r broses o sefydlu swyddfa Comisiynydd y Gymraeg a throsglwyddo swyddogaethau i Lywodraeth Cymru.
17. Nid yw’r broses o ddosbarthu’r cyllid rhwng Uned yr Iaith Gymraeg a Chomisiynydd y Gymraeg wedi’i chwblhau hyd yn hyn. Mae’r trafodaethau manwl am drefniadau’r gyllideb yn y dyfodol yn mynd rhagddynt ar hyn o bryd, ond rhagwelir mai cyllideb flynyddol y Comisiynydd fydd tua £4 miliwn, a bydd Llywodraeth Cymru yn cadw tua £9 miliwn o gyllideb bresennol Bwrdd yr Iaith Gymraeg.
18. O’r £9 miliwn hwnnw fydd Llywodraeth Cymru yn ei gadw, caiff tua £4 miliwn ei ychwanegu at linell gyllideb Cymraeg mewn Addysg (Datblygiad yr Iaith Gymraeg gynt), a bydd yr hyn sy’n weddill yn cael ei weinyddu gan Uned yr Iaith Gymraeg.
19. Bwrdd yr Iaith Gymraeg a Llywodraeth Cymru sy’n gyfrifol ar y cyd am y prosiect o reoli’r gwaith o drosglwyddo i’r trefniadau newydd, gan gynnwys y gwaith parhaus o bennu’r cyllidebau’n derfynol.
Prosiect Addysgu’r Iaith Gymraeg ym Mhatagonia (£54,000)
20.Caiff y cyllid hwn ei ddarparu gan Gyngor Prydeinig Cymru sy’n rheoli’r prosiect iaith Gymraeg ym Mhatagonia ar ran Llywodraeth Cymru. Caiff y prosiect ei reoli gan y Cyngor Prydeinig mewn cydweithrediad â Chymdeithas Cymru-Ariannin a Chanolfan Cymraeg i Oedolion - Caerdydd a Bro Morgannwg, Prifysgol Caerdydd.
21. Mae’r prosiect hwn yn caniatáu i athrawon fynd ar secondiad i gymunedau targed allweddol ym Mhatagonia, datblygu athrawon brodorol, sefydlu cyrsiau wedi’u strwythuro a hyrwyddo gweithgareddau yn yr iaith Gymraeg.
Y Strategaeth Addysg Cyfrwng Cymraeg – cyllideb ddatblygu
22.Mae darpariaeth barhaus y Strategaeth Addysg Cyfrwng Cymraeg yn ymrwymiad allweddol yn y Rhaglen Lywodraethu ar gyfer 2011-16. Mae’r Strategaeth yn amlinellu agenda hirdymor ar gyfer datblygiad parhaus addysg a hyfforddiant cyfrwng Cymraeg ac yn yr iaith Gymraeg. Felly bydd gweithredu’r strategaeth yn llwyddiannus yn gofyn am fuddsoddiad parhaus gan Lywodraeth Cymru. Y mae wedi bod yn weithredol ers mis Mai 2010 a chyhoeddwyd yr adroddiad blynyddol cyntaf ar gynnydd y broses weithredu ym mis Gorffennaf 2011.
23.Mae rhai cyflawniadau pwysig yn ystod y flwyddyn gyntaf o’i gweithredu yn cynnwys:
· Gwaith datblygu pwysig i wella’r broses o gynllunio addysg cyfrwng Cymraeg, gan gynnwys sefydlu Cynlluniau Strategol Cymraeg mewn Addysg ac ymgynghori’n anffurfiol arnynt;
· Uno grantiau er mwyn creu un grant Cymraeg mewn Addysg sydd â ffocws newydd a fydd yn helpu awdurdodau lleol i fodloni’r amcanion a ddisgwylir ohonynt yn unol â’r hyn a amlinellwyd yn y Strategaeth o 2012 ymlaen;
· Parhau i ddatblygu darpariaeth cyfrwng Cymraeg, gan gynnwys darpariaeth alwedigaethol ar gyfer yr ystod oedran 14-19;
· Buddsoddiad sylweddol yn y fframwaith cenedlaethol ar gyfer hyfforddi ymarferwyr drwy’r Cynllun Sabothol Iaith Gymraeg;
· Cefnogaeth barhaus ar gyfer rhoi cyfleoedd i oedolion ddysgu Cymraeg drwy’r rhaglen Cymraeg i Oedolion; a
· Comisiynu adnoddau dysgu ac addysgu cyfrwng Cymraeg.
24.Y gyllideb gyfredol a bennwyd ar gyfer gweithredu’r Strategaeth Addysg Cyfrwng Cymraeg yw £12.377 miliwn fesul blwyddyn ariannol (Llinell Wariant y Gyllideb Datblygu’r Iaith Gymraeg 5164). O 2011-12 ymlaen, bydd yn cynnwys £2.28 miliwn er mwyn ariannu’r Grant Cymraeg mewn Addysg newydd (WEG). Ar gyfer 2011-12, mae’r Grant Cymraeg mewn Addysg yn gweinyddu cyllideb a ddarparwyd yn y gorffennol gan yr elfen iaith Gymraeg o’r Gronfa ysgolion Gwell (Ardal Blaenoriaeth 2). Ar gyfer blynyddoedd y dyfodol, bydd hefyd yn cyfuno cyllid a ddarparwyd gan grantiau sy’n cael eu gweinyddu ar hyn o bryd gan Fwrdd yr Iaith Gymraeg.
25.Yn ogystal â’r gyllideb benodol ar gyfer y Strategaeth Addysg Cyfrwng Cymraeg, caiff y cyllid ar gyfer addysg a hyfforddiant cyfrwng Cymraeg ei brif ffrydio hefyd yn rhan o bolisïau a rhaglenni sy’n cael eu rheoli gan dimau eraill ar draws AdAS.
26.Mae’r cyllidebau dangosol yn dangos y caiff y gyllideb ar gyfer gweithredu’r Strategaeth Addysg Cyfrwng Cymraeg ei diogelu ar y lefelau presennol. Bydd hyn yn galluogi i lawer o waith datblygu gael ei wneud er mwyn cefnogi’r pwyntiau gweithredu sydd wedi’u blaenoriaethu a’u pennu yn y Strategaeth. O 2012-13 ymlaen, caiff cyllid o oddeutu £4 miliwn ei drosglwyddo i Lywodraeth Cymru o Fwrdd yr Iaith Gymraeg er mwyn galluogi i gyfrifoldebau presennol y Bwrdd mewn perthynas ag addysg gael eu trosglwyddo.
27.Dangosir yn y tabl isod y prif feysydd gwaith sy’n cael eu hariannu gan gyllideb y Strategaeth Cymraeg mewn Addysg ar gyfer 2011-12:-
Tabl 3 Y prif feysydd gwaith sy’n cael eu hariannu gan gyllideb y Strategaeth Cymraeg mewn Addysg ar gyfer 2011-12
|
Gwariant |
Gwella cynlluniau addysg cyfrwng Cymraeg a datblygu’r ddarpariaeth (gan gynnwys 14-19, Colegau Addysg Bellach) |
£1.450m |
Grant Cymraeg mewn Addysg |
£2.280m |
Datblygu sgiliau ieithyddol (gan gynnwys Cymraeg i Oedolion ac ymyriadau ar gyfer Cymraeg fel ail iaith) |
£2.840m |
Hyfforddiant i ymarferwyr (gan gynnwys y Cynllun Sabothol Iaith Gymraeg) |
£2.907m |
Comisiynu adnoddau addysgu a dysgu |
£2.900m |
|
£12.377m* |
* Caiff swm ychwanegol o oddeutu £4 miliwn ei ychwanegu at y gyllideb hon yn 2012-13 ar gyfer grantiau sy’n cael eu gweinyddu ar hyn o bryd gan Fwrdd yr Iaith Gymraeg i’r Mudiad Meithrin, i awdurdodau lleol ar gyfer athrawon bro (athrawon peripatetig arbenigol yn y Gymraeg) ac ychydig o grantiau addysg bychan iawn.
28. Nid oes cynlluniau i wneud newidiadau mawr ar gyfer 2012-13 er y bydd cyfran y gyllideb i’w defnyddio i gefnogi pob un o’r meysydd allweddol uchod yn amrywio yn ôl y camau gweithredu sydd wedi’u blaenoriaethu ar gyfer eu hystyried yn ystod 2012-13. Bydd yr holl wariant yn cyd-fynd yn glir â chwe nod strategol y Strategaeth.
Gwariant ar y Gymraeg o fewn Rhaglenni eraill ym Mhrif Grŵp Gwariant (MEG) Addysg a Sgiliau
29. Mae Tabl 4 yn cynnwys gwybodaeth ynghylch dosbarthu cyllid ar brosiectau’n ymwneud â’r Gymraeg o fewn rhaglenni eraill ym Mhrif Grŵp Gwariant Addysg a Sgiliau yn ystod blwyddyn ariannol 2011/12. Nid yw’r gyllideb ar gyfer 2012-13 wedi’i dadgyfuno eto islaw lefel y Llinell Wariant yn y Gyllideb (BEL).
Tabl 4 Gwariant ar y Gymraeg o fewn Rhaglenni eraill ym Mhrif Grŵp Gwariant (MEG) Addysg a Sgiliau
O fewn Meysydd Rhaglenni Gwariant (SPAs) Rhaglenni eraill |
2011/12 |
|
£000 |
BEL Er Mwyn Ein Dyfodol |
|
Coleg Cymraeg Cenedlaethol |
3,150 |
Ysgoloriaethau Cyfrwng Cymraeg |
130 |
BEL Darpariaeth i Ddysgwyr |
|
Cymraeg i Oedolion/Canolfannau Cymraeg i Oedolion |
10,288 |
BEL Cymwysterau |
|
Cymwysterau Cyfrwng Cymraeg (WMES) |
757 |
BEL Anghenion Dysgu Ychwanegol |
|
Pecyn Cymorth Asesiadau Cymraeg |
30 |
BEL Y Cyfnod Sylfaen |
|
Iaith Pawb (Hyfforddiant i Ymarferwyr Cyfrwng Cymraeg) |
2,000 |
BEL Llythrennedd a Rhifedd |
|
Grant Cyngor Llyfrau Cymru |
169 |
BEL Dysgu 14-19 |
|
Elfen Cyfrwng Cymraeg y dyraniadau ar gyfer Cynlluniau Datblygu Cenedlaethol |
1,200 |
BEL Recriwtio Athrawon |
|
Cydymffurfio â Memorandwm Cyd-ddealltwriaeth yr Asiantaeth Hyfforddi a Datblygu ar gyfer Ysgolion |
65 |
Cynllun Gwella Cyfrwng Cymraeg |
280 |
|
18,069 |
Crynodeb
30. Cyflwynir dyraniad y gyllideb ddrafft ar gyfer y Gymraeg o fewn y portffolio Addysg a Sgiliau am 2012-13 gerbron y pwyllgor i’w ystyried.